دکتر محمدرضا صفری نژاد

جراح و متخصص بیماری های کلیه و مجاری ادراری، رییس انجمن علمی سلامت خانواده ایران

ساعت درونی بدن چرخه شبانه روزی تمام فعالیت های بدن را از چرخه خواب و بیداری گرفته تا اشتها و ترشح هورمون ها تنظیم می کند و فعالیت آن تحت تأثیر عواملی چون نور، تاریکی و ... است. براساس نتایج تحقیق های انجام شده یکی از عوامل مؤثر در برهم زدن تنظیم ساعت درونی بدن مشاغلی است که در آن شیفت چرخشی وجود دارد.

چکیده: این مقاله مروری است بر سه فرضیه متفاوت که به بررسی دلایل گرایش مردم به طب مکمل می پردازد. براساس فرضیه های مبتنی بر نتایج، دلیل گرایش به درمان های طب مکمل، نارضایتی مردم از نتایج درمان های طب رایج است. براساس فرضیه های مبتنی بر برخوردارهای پزشکان، دلیل این گرایش نارضایتی مردم از الگوهای کنش و تعامل پزشک-بیمار است. براساس فرضیه های"پست مدرن" دلیل گرایش مردم به طب مکمل، ظهور یک نظام ارزشی جدید متناسب با محتوای فلسفی طب جایگزین است. تحلیل های چند متغیره نتایج براساس یک نمونه تصادفی، فرضیه های برخورد پزشکی و پست مدرن را تأیید می کند و نشان می دهد که مجموعه ای از ارزش های پست مدرن در مقایسه با نارضایتی از برخوردهای پزشکی، پیش بینی کننده بهتری برای تبیین گرایش به درمان های طب مکمل اند.

ایرنا : محققان می گویند از آنجا که یک سوم زنان و یک دهم مردان مرتب موهای خود را رنگ می کنند ، بررسی خطر سلامت رنگ های مو ضرورت دارد . دانشمندان هشدار دادند مواد شیمیایی موسوم به آمین ثانویه که در تمام رنگ های دائم مو دیده می شود ، می تواند هفته ها ، ماه ها و سال ها در مو باقی بماند . این مواد شیمیایی در طول زمان می توانند با دود سیگار و دود اگزوز واکنش نشان داده و مواد شیمیایی به شدت سمی به نام ان- نیتروزامین تولید کنند ، در حالی که استفاده از این مواد که باعث ابتلا به سرطان می شوند در لوازم آرایشی ممنوع شده است اما محققان استدلال می کنند که این مواد هنوز می توانند

از طریق یک واکنش شیمیایی ساده تولید  می شوند.

منبع : روزنامه سلامت

عسل سیب زمینی مثل شهد عسل و از آن سفت تر می باشد. طعمش شیرین و رنگش مثل شهد عسل. اکثرأ آن را قنادیها در عوض شکر مصرف می کنند و شیرینی آب نبات و مثل آن شیرینیها که سخت است از عسل سیب زمینی درست می کنند و بقال های تقلبی عسل سیب زمینی را در قوطی های عسل می ریزند به جای شهدعسل می فروشند.

هر قدر شکر گران باشد برای تولیدکنندگان و مصرف کننده های عسل سیب زمینی استفاده زیاد می شود.

پژوهنده: الهام عبد منافی

نگاه فوق تخصص غدد و متابولیسم

دکتر محمد رضا مخاجر تهرانی

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

هورمون های استروئیدی که معمولاً ورزشکاران رشته بدنسازی آنها را مصرف می کنند، 2 نوع اثر دارند؛ اثر هورمون های مردانه و عوارض خاص آن و اثر آنابولیکی. اثر آنابولیکی هورمون های استروئیدی باعث پروتئین سازی، تجمع پروتئین و افزایش حجم و ضخامت عضلات می شود. به طور کلی علت اینکه بیشتر ورزشکاران بدنساز استرویید مصرف می کنند، حجیم کردن عضلاتشان است.

در مورد آثار داروهای استروییدی، می توان به ریزش مو در آقایان یا خانم ها، تشدید جوش های صورت و چرب تر شدن پوست اشاره کرد. مصرف این داروها، عوارض کبدی به صورت افزایش آنزیم های کبدی یا حتی خونریزی در کبد را هم به دنبال دارد. استروییدها می توانند باعث ازدست رفتن قدرت باروری مردان هم بشوند. از سوی دیگر، با توجه به اینکه معمولاً این داروها غیر استریل استفاده و گاهی هم مستقیم در خود عضله تزریق می شوند، می توانند باعث ایجاد آبسه و عفونت های عضلانی بشوند. استفاده بیش از اندازه از چنین هورمون هایی بزرگ شدن غیرطبیعی بافت سینه و پستان ها را در آقایان به دنبال دارد. بنابراین با توجه به اینکه عوارض مصرف داروهای استروئیدی بسیار بیشتر از فواید آنهاست، استفاده خودسرانه از آنها برای رسیدن به هدف های غیر منطقی در بدنسازی، به هیچ وجه درست و عاقلانه نیست.

برخی افراد فکر می کنند استفاده کوتاه مدت از استروییدها عوارضی ندارد اما بدنسازی که برای افزایش حجم عضله این داروها را مصرف می کند، در نهایت مجبور می شود برای رسیدن به هدفش، استروییدها را طولانی مدت و چند برابر دوز طبیعی بدنش مصرف کند. به همین دلیل استفاده از دوز پایین این داروها دلیلی ندارد و فردی که برای عضلانی کردن اندام خود اقدام به مصرف کند، نا خودآگاه مجبور به استفاده در دوزهای بالا و به مدت طولانی می شود. به عبارت ساده تر، در مورد مصرف استروییدها، دوز پایین مصرف فایده چندانی نخواهد داشت و به همین دلیل هم هیچ فردی این دارو را با دوز پایین مصرف نمی کند.

گاهی هم ورزشکاران رشته بدنسازی برای بالا رفتن وزنشان داروهای کورتیکواستروییدی یا هورمون هایی که حاوی کورتو ن هستند مصرف می کنند. این داروهای حاوی کورتون عوارض زیادی دارند و علاوه بر پوکی استخوان، می توانند آثار منفی بر سلامت قلب، چشم ها و عروق خونی بگذارند و باعث شکستگی  استخوان ها هم بشوند.

منبع: هفته نامه سلامت – شماره 416- 24 فروردین

درباره صابون های گیاهی و آنتی باکتریال و صابون های نسبتا نوظهوری مانند انواع خرچنگ و خاویار و ترکیبی، سؤال های زیادی مطرح است. این مطلب، پاسخی است به ۷ پرسش رایج درباره انواع رایج تر صابون ها...

۱. این درست است که می گویند صابون، پوست را خشک می کند؟

قبل از اینکه به این پرسش پاسخ دهم، لازم است بدانید که pH طبیعی پوست ۵/۵(اسیدی) و این pH برای مبارزه با میکروب ها و قارچ ها و آلودگی ها مناسب است. وقتی دست های ما در اثر تماس با آلاینده ها کثیف می شود و باید از شوینده ای مانند صابون استفاده کنیم اما معمولا صابون های معمولی pH قلیایی دارند و pH اسیدی طبیعی پوست را قلیایی می کنند و ۳ تا ۴ساعت طول می کشد تا این pH به حالت طبیعی برگردد. به همین دلیل اگر کسی مدام دست هایش را با صابون یا هر شوینده دیگری بشوید، پوستش دچار خشکی و شکنندگی می شود. به خاطر همین، محصولات مختلفی ساخته شده تا هر فرد بر اساس شرایط خود از آنها استفاده کند.

۲. صابون های خرچنگ و خاوریار واقعا مؤثرند؟

از نظر علمی این صابون ها هیچ مزیتی بر دیگر صابون ها ندارند. خیلی از تولیدکنندگان این صابون ها می گویند خاویار، خرچنگ و... نامی است که روی محصولشان گذاشته اند و منظور وجود خاصیت یا ویژگی ای در این صابون ها نیست درحالی که به نظر می رسد در حقیقت برای القای وجود اثری خاص چنین نامی روی صابون گذاشته شده است. نکته دیگر این است که مثلا مگر خرچنگ چه خاصیتی دارد که اگر در صابون باشد، می تواند باعث مفیدتر شدن آن شود؟

3. صابون ترکیبی چیست؟

برای اینکه عوارض و خشکی پوست در تماس با شوینده های دست کاهش یابد، صابون های ترکیبی ای (سنتتیک) به اسم «پن» و« سیندت» syndet ساخته شده که خاصیت پاک کنندگی آنها مانند صابون است ولی عوارض چربی زدایی و تغییر pH پوست را به حداقل ممکن می رسانند.

4. صابون آنتی باکتریال برای همه مناسب است؟

این صابون ها حاوی داروهای باکتری کش هستند و برای کسانی که جوش چرکی دارند یا به دلیل ضعف سیستم ایمنی، مدام دچار عفونت پوستی می شوند، مناسب است نه افراد عادی، چون مثل این است که بدون اینکه بیمار باشیم، دارو مصرف کنیم.

5. صابون بدن و صورت چه تفاوتی دارند؟

پوست بدن مانند پوست دست و صورت در طول روز چند بار شسته نمی شود بنابراین صابون های مخصوص بدن قدرت پاک کنندگی بیشتری دارند ولی استفاده از آنها برای صورت در افرادی که پوست چربی دارند هم اشکالی ایجاد نمی کند.

6. صابون خوب با چربی چه می‌کند؟

برخی فکر می کنند صابون یا شوینده ای خوب است که صددرصد چربی پوست را از بین ببرد ولی خداوند این چربی را برای حفظ پوست و مو و لطافت و نگهبانی از آن قرار داده است و اگر نبود، پوست به شدت صدمه می دید ولی با فعالیت روزانه و قرار گرفتن در معرض آلودگی های محیطی و استرس ها، این چربی افزایش می یابد و محیط پوست برای رشد میکروب ها مساعد می شود بنابراین باید پوست را از این چربی های اضافی پاک کرد ولی نه اینکه هر بار چندمرتبه آن را بشوییم یا با دستمال های مرطوب و ژل ها پاک کنیم تا صددرصد چربی ها از بین بروند چون وقتی پوست بسیار خشک می شود، پیغامی از مغز به غدد چربی می رسد که دستور چربی سازی می دهد به همین دلیل افرادی که در حمام از شوینده زیاد استفاده می کنند، بعد از چند روز چربی بیشتری در پوستشان ایجاد می شود.

دکتر حسین طباطبایی

متخصص پوست، استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران

منبع: هفته نامه سلامت – شماره 416- 24 فروردین 1392

بررسی جامع بر روی انواع مداخلات پیشگیری کننده از کاهش کارکرد در بالغین نشان می دهد که تنها ورزش ها و تمرینات ذهنی (mental exercises) هستند که می توانند کارکرد شناختی مغز را به خوبی حفظ کنند.

منبع: Canadian Medical AssociationJournal. Online April 15.2013

پی نوشت سایت نگاه احیای سلامت:

چنین گفت پیغمبر راست گوی                          ز گهواره تا گور دانش بجوی

نگاه فوق تخصص گوارش و کبد

دکتر شهرام آگاه  - عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران

داروهای مختلفی که اغلب بی رویه و بدون تجویز پزشک و حتی گاهی بدون داشتن اطلاعات علمی برای افزایش غیر طبیعی حجم عضلات یا افزایش انرژی بدن مصرف می شوند ، عوارض متعددی برای تمام ارگان های بدن مانند دستگاه گوارش و کبد دارند .

از مهم ترین آثار منفی داروهای آنابولیزان ( که جزو مواد نیروزا هستند ) در دستگاه گوارش ، می توان به عوارض حاد و مزمن کبدی ناشی از مصرف آنها اشاره کرد . آثار مزمن این داروها می توانند خود را به صورت ابتلا به کبد چرب ، تومورهای عروقی در کبد و تغییر در رشد سلولی مانند ایجاد اختلال در عروق کبد نشان دهند و در مواردی هم باعث ابتلا به کیست های خونریزی دهنده کبد شوند . این داروها می توانند افزایش آنزیم های کبدی را به دنبال داشته باشند و علاوه بر آن باعث ابتلا به انواع سرطان های کبدی بشوند و به همین دلیل مصرف آنها ممنوع و بسیار خطرناک است . گاهی استروییدهای آنابولیک می توانند با اثر موضعی حاد درون دستگاه گوارش ، باعث بروز بیماری هایی مانند سوء هاضمه یا مشکلات معده هم بشوند . عوارض کبدی و سرطان کبد ، از شایع ترین مشکلات گوارشی این داروهاست و نمی توان از سایر عوارض منفی آنها بر دستگاه گوارش هم غافل ماند.

منبع: هفته نامه سلامت – شماره 419 – اردیبهشت ماه 92

مصرف الکل، عامل 3/5 % کل موارد مرگ ناشی از سرطان در سال 2009 در ایالات متحده بوده است. محققان نتایج مطالعات جمعیتی در خصوص مصرف الکل و خطر نسبی مرگ ومیر ناشی از سرطان را بررسی نمودند.

در مردان، اکثر سرطان های مرتبط با الکل در حفره دهان، حلق حنجره و مری رخ می دهد. در زنان سرطان پستان، مرتبط با مصرف الکل است. به طور متوسط هر کدام از این سرطان ها، باعث کاهش 18 سالاز عمر فرد می شود.

مهمترین مکانیسم های دخیل ناشی از مصرف الکل، اثر ژنوتوکسیک استالدئید، تولید رادیکالهای واکنشی اکسیژن یا نیتروژن، تغییر در متابولیسم فولات و افزایش غلظت استروژن است.

پژوهشگران خواستار هشدارهای جدی سازمانهای بهداشتی در خصوص خطرات مصرف الکل در سطح جامعه هستند.

منبع: Americian Joumal of Public Health December 21,2012

نشریه نوین پزشکی – شماره 543 و 544 – اسفند 91

مصرف بالای کلسیم (دررژیم غذایی ومکمل ها ) در زنان، با افزایش خطرمرگ ناشی از بیمارها به ویژه بیماری های قلبی و عروقی همراه است.

کارشناسان مصرف بالا ی کلسیم (که نقش محوری در فیزیولوژی انسان دارد) را توصیه می کنند ، به همین دلیل، بیش از 60 درصد از زنان میانسال و مسن در ایالات متحده آمریکا در حال حاضر مکمل های کلسیم مصرف می کنند.

اما مطالعات اخیراحتمال خطر بالاتر بیماری ایسکمیک قلبی و سکته مغزی را در اثر مصرف مکمل های کلسیم نشان می دهد، این نتایج درمطالعات  دیگر مشاهده نشده است و تعداد کمی مطالعات به بررسی این ارتباط پرداخته اند.

بنابراین محققان دانشگاه اوپسالا در سوئد، 61،443 زن سوئدی (متولد بین سالهای 1914 و 1948) را طی 19 سال برای بررسی این ارتباط  مورد مطالعه قرار دادند.

نتایج نشان داد که میانگین مصرف کلسیم در پایین ترین میزان 572 میلی گرم در روز(معادل پنج برش پنیر) و در بالاترین میزان  2137 میلی گرم در روز بود.

اطلاعاتی از زنان درمورد وضعیت یائسگی، درمان با استروژن پس از یائسگی، تاهل، وزن و قد، عادت سیگار کشیدن، فعالیت فیزیکی، اوقات فراغت و سطح آموزشی به دست آمد.

نتایج در طول 19 سال پیگیری نشان داد که ، 11،944 زن (17٪) فوت کردند: 3862 از این تعداد(32٪) از بیماری های قلبی عروقی، 1932 نفر (16٪) ازبیماری های قلبی و 1100 نفر (8٪) از سکته مغزی درگذشتند. بالاترین میزان مرگ های قلبی و عروقی و بیماری های قلبی در میان زنان با مصرف کلسیم بالاتر از 1400میلی گرم در روزمشاهده شد.

علاوه براین، محققان نسبت بالاتر میزان مرگ و میررا درمیان زنان با مصرف زیر 600 میلی گرم مشاهده کردند.

زنانی که دارای رژیم غذایی با میزان کلسیم بیشتر از 1400 میلی گرم بودند میزان مرگ و میر بالاتری نسبت به آن دسته زنانی که مکمل کلسیم مصرف نمی کردند، داشتند.همچنین زنان با مصرف بالای کلسیم (1400 میلی گرم / روز) در مقایسه با زنان مصرف کننده کلسیم  بین 600-999 میلی گرم در روز،بیش از دو برابر احتمال مرگ و میر داشتند.

محققان در توضیح یافته های خود گفتند که رژیم های غذایی با میزان بسیار کم و یا بسیار بالای کلسیم می تواند باعث بر هم زدن کنترل طبیعی خون و تغییرات درسطح کلسیم خون شود. بنابراین برای جلوگیری از شکستگی درافراد مسن باید آنها میزان مصرف کم کلسیم داشته باشند نه افزایش مصرف آن.

منبع: هفته نامه عصر پزشکی – شماره 231 –10 اسفند 91

تشنگی طولانی در روزه، مفید یا مضر؟

این روزها شاهد تبلیغات فراوانی بر علیه روزه ماه مبارک رمضان، خصوصاً تشنگی طولانی آن در روزهای گرم تابستان و ادعای اثرات سوء آن بر روی کلیه ها هستیم، در این مقاله از لحاظ علمی به بررسی اثرات استرس تشنگی طولانی در تابستان گرم بر روی سلول ها می پردازیم.

همانگونه که می دانیم سراسر بدن ما از تعداد بسیار زیادی سلول تشکیل یافته و این سلول ها برای انجام عملکردهای حیاتی خود به شدت وابسته به انرژی هستند و این انرژی از طریق سوختن مواد غذایی که عمدتاً شامل گلوکز می باشد، در داخل سلول ها تولید می شود و حتی چربی ها و پروتئین ها نيز برای تبدیل شدن به انرژی لازم است ابتدا به گلوکز تبدیل شوند و سپس گلوکز با اکسیژن ترکیب شده و ماحصل این فرآیند تولید انرژی می باشد که به صورت مولکول های ATP در دسترس قسمت های مختلف سلول ها، برای انجام عملکرد های خود، خواهند بود.

در واقع ترکیب گلوکز با اکسیژن پایه تولید انرژی در بدن ما می باشد، یا به اصطلاح عمومی فرآیند سوختن شامل واکنش زیر می باشد:

C₆H₁₂O₆  +  6O₂  =>  6CO₂  +  6H₂O  +  Energy

(انرژی بصورت ATP) + (6 مولکول آب خالص) + (6 مولکول دی اکسید کربن) => (شش مولکول اکسیژن) + (یک مولکول گلوکز)

همانگونه که مشاهده می فرمائید از ترکیب یک مولکول گلوکز و شش مولکول اکسیژن، شش مولکول آب خالص و انرژی تولید می شود.

سلول های بدن ما در طی فرایند متابولیسم یا سوخت و ساز دائمی خود، دچار انباشتگی و رسوبات فراوانی می شوند که این رسوبات موجب اختلال عملکرد قسمت های مختلف سلولی می شوند که از جمله این رسوبات می توانیم به لیپوفوشین یا پیگمان پیری اشاره کنیم که در اثر افزایش سن، بارز شده و موجب اختلال عملکرد سلولی بخصوص در سلول های قلبی می گردد، جنس رسوبات سلولی معمولا از مواد پروتئینی، چربی ها و قند ها می باشد. یکی از راه های حذف این رسوبات مختل کننده ی عملکرد های سلولی، گرسنه و تشنه نگهداشتن سلول هاست، تا سلول ها به علت کمبود انرژی مجبور شوند این مواد را به گلوکز تبدیل نموده و بسوزانند و تولید انرژی نمایند، اگر کمبود آب برای سلول ها بوجود نیاید، فرآیند کامل نمی شود و آخرین آثار رسوبات مذکور در سلول ها باقی می ماند، ولی در صورتیکه سلول ها به مدت طولانی در تابستان گرم، دچار کمبود آب شوند، مجبور می شوند علاوه بر کمبود انرژی با سوزاندن آخرین بازمانده های رسوبات سلولی به هر نحو که شده برای سلول آب تأمین نمایند، لذا روزه کامل اسلامی که از مبطلات آن مصرف آب است حتی یک قطره، این زمینه ی سازنده و مثبت را برای سلول های بدن ما فراهم می نماید خصوصاً در تابستان گرم و این فرآیند نه تنها برای سلول های کلیه زیانی ندارد بلکه با آزاد شدن سلول های توبولهای کلیوی از شر انباشتگی ها و رسوبات سلولی، عملکرد آنها بهتر نیز می شود چون بنا به گفته کتاب رابینز که از کتب اصلی و مرجع آسیب شناسی می باشد، یکی از علت های اصلی تشکیل سنگ کلیه عملکرد نامناسب سلول های توبولهای کلیوی است، که با روزه می توانیم این سلول ها را پاک سازی و به چرخه عملکرد طبیعی خود باز گردانیم.

نکته مهم دیگری که وجود دارد این است که اساساً تئوری خوردن فراوان آب (به استثنای آب جوش ولرم شده) با عملکرد طبیعی سلول ها منافات دارد، زیرا در فرآیند تولید انرژی که از سوختن مواد غذایی انجام می شود، آب سرد شامل آب لوله های شهری، آب معدنی، آب یخچال و آب آبسرد کن می تواند با کم کردن حرارت محیط، که باید در طول فرآیند 37 درجه باشد، تداخل ایجاد نمايد و تولید مولکول های حامل الکترون مانند NADH را کاهش داده و باعث کمتر تولید شدن انرژی در سلول ها به صورت کاهش تولید ATP می گردد.

لذا توصیه ما مصرف آب جوش با خرما یا آب جوش ولرم شده و یا شربت عسل خنک به جای آب سرد خصوصاً در کسانی است که دچار بیماری هستند، می باشد.

البته استثنایی نیز وجود دارد مانند اینکه در ماه تموز (23 تیر ماه تا 22 مرداد ماه) به علت گرمای ذاتی هوا نوشیدن آب سرد به صورت ناشتا توصیه شده است ولی این موضوع را نباید به خوردن آب سرد فراوان تا روزی 8 یا 16 لیوان در روز در تمام ایام سال و برای همه افراد تعمیم داد، ضمن اینکه در بعضی روایات خوردن آب سرد بیماری زا و خوردن آب گرم دارو تلقی شده است.

خوردن زیاد آب سرد، با کم کردن انرژی سلولی موجب کاهش انرژی پمپ های سطح سلولی به نام Na-K ATPase می گردد و کاهش عملکرد این پمپ ها با احتباس سدیم در داخل سلول ها موجب ورود آب به داخل سلول ها شده و باعث تورم سلولی می گردد و خود می تواند باعث اختلال عملکرد سلول های سراسر بدن شده و ضمن ایجاد اضافه وزن، باعث اختلال عملکرد سلول های ایمنی بدن شده و نهایتاً شناخت خود و عوامل بیگانه را مختل نموده و باعث بروز بیماری های با منشا خود ایمنی مثل ام اس، لوپوس، آرتریت روماتوئید و ویتیلیگو گردد و همچنین می تواند با کم کردن قدرت سیستم ایمنی بروز برخی عفونت های شایع مثل عفونت های مجاری ادراری و کلیه ها، سینوزیت و سایر مشکلات گردد.

تورم سلول ها در پروستات می تواند علائم پروستاتیسم در مردان مسن را مثل نازک شدن قطر ادرار، تکرّر ادرار و قطره قطره آمدن ادرار را موجب شود.

بنابراین مصرف فراوان آب سرد بیماری زاست و توصیه ما مصرف شربت عسل خنک در مواردی است که نوشیدنی خنک مطلوب است و مصرف آب جوش و خرما و دمجوش ها و عرقیات در مواردی است که مصرف نوشیدنی های گرم مطلوب می باشد.

دکتر حسن اکبری

متخصص و دانشیار آسیب شناسی سلولی

مدرس و محقق طب اسلامی ایرانی

روانشناسی بهداشت ، در سالهای اخیر اهمیت زیادی برای نقش راهبردهای مقابله و سبك زندگی افراد در چگونگی وضعیت سلامت جسمانی و روانی آنها قائل شده است . شیوه های مقابله ؛ تواناییهای شناختی و رفتاری ای هستند كه فرد مضطرب  به منظور كنترل نیازهای خاص درونی و بیرونی  فشارآور  به كار گرفته می گیرد .

در مقابله مذهبی از منابع مذهبی مثل دعا و نیایش ، توكل و توسل به خداوند و .... برای مقابله استفاده می شود. یافته های اخیر نشان داده اند از آنجایی كه این نوع مقابله ها هم منبع حمایت عاطفی و هم وسیله ای برای تفسیر مثبت حوادث زندگی هستند ، می توانند مقابله های بعدی را تسهیل نمایند ، بنابراین به كارگیری آنها برای اكثر افراد ، سلامت ساز است.

رفتارهای مذهبی ارزش مثبتی در پرداختن به نكات معنی دار زندگی دارند. رفتارهایی از قبیل  توكل به خداوند ، زیارت و غیره .... می توانند از طریق ایجاد امید و تشویق به نگرش های مثبت ، موجب آرامش درونی فرد شوند. باور به این كه خدایی هست كه موقعیت ها را كنترل می كند و ناظر بر عبادت كننده هاست ، تا حد زیادی اضطراب مرتبط با موقعیت را كاهش می دهد. به طوری كه اغلب افراد مؤمن ارتباط خود را با خداوند مانند ارتباط با یك دوست بسیار صمیمی توصیف می كنند و معتقدند كه می توان از طریق اتكاء و توسل به خداوند ، اثر موقعیت های غیر قابل كنترل را به طریقی كنترل نمود. به همین دلیل گفته می شود كه مذهب می تواند به شیوه فعالی در فرآیند مقابله مؤثر باشد.

به طور كلی مقابله مذهبی ، متكی بر باورها و فعالیت های مذهبی است و از این طریق در كنترل استرس های هیجانی و ناراحتی های جسمی به افراد كمك می كند. داشتن معنا و هدف در زندگی ، احساس تعلق داشتن به منبعی والا ، امیدواری به كمك و یاری خداوند در شرایط مشكل زای زندگی ، برخورداری از حمایت های اجتماعی ، حمایت روحانی و ..... همگی از جمله منابعی هستند كه افراد مذهبی با برخورداری از آنها می توانند در مواجهه با حوادث فشارزای زندگی ، آسیب كمتری را متحمل شوند.

مذهب می تواند در تمامی عوامل ، نقش مؤثری در استرس زایی داشته باشد و در ارزیابی موقعیت ، ارزیابی شناختی فرد ، فعالیت های مقابله ، منابع حمایتی و .... سبب كاهش گرفتاری روانی شود. بر این اساس ، مدتها است كه تصور می شود بین مذهب و سلامت روان ارتباط مثبتی وجود دارد و اخیراً نیز روانشناسی مذهب ، حمایت های تجربی زیادی را در راستای این زمینه فراهم آورده است . ویتر و همكاران او نشان دادند كه 20 تا 60 درصد متغیرهای سلامت روانی افراد بالغ ، توسط باورهای مذهبی تبیین می شود. در مطالعه دیگری ، ویلتیز و كریدر نشان دادند كه در یك نمونه 1650 نفری با میانگین سنی 50، نگرش های مذهبی با سلامت روانی رابطه مثبتی دارند. به علاوه مذهبی بودن با رضایت زناشویی در مردان و زنان و رضایت شغلی در مردان مرتبط بود.

بر اساس مطالعات انجام شده دیگر ، بین مذهبی بودن و معنا دار بودن زندگی و سلامت روانی ارتباط نزدیكی وجود دارد. در یك بررسی كه 836 بزرگسال با میانگین 4/ 73 سال شركت داشتند، معلوم شد كه بین سه شاخص مذهبی بودن ( فعالیت های مذهبی غیر سازمان یافته و فعالیت های مذهبی سازمان یافته ) و روحیه داشتن و دلگرمی به زندگی ، همبستگی مثبتی وجود دارد . به علاوه اسپیكا  و همكارانش ، 36 مطالعه تجربی در مورد مرگ و درگیری مذهبی را مرور كردند و نتیجه گرفتند كه ایمان قوی تر ، یا معتقد بودن به زندگی بعد از مرگ با ترس كمتر از مرگ همبستگی دارد. همچنین افرادی كه نمره بالاتری در شاخص مذهب درونی داشتند ، ترس كمتری را از مرگ گزارش كردند.

مطالعات دیگر ، تأثیر مداخلات مذهبی را در كاهش اضطراب و تحمل فشارهای روانی پس از بهبودی ، نشان داده اند . به عنوان مثال ، نتایج دو بررسی نشان داد ، كسانی كه به اعتقادات مذهبی پایبند بودند ، اضطراب و ناراحتی كمتری را نسبت به كسانی كه به اعتقادات مذهبی پای بند نبودند ، گزارش كرده اند. گارنتر و همكاران در زمینه سلامت روانی و اعتقادات مذهبی شش مقاله را مورد بررسی قرار دادند و دریافتند كه در تمام این مطالعات بین اعتقادات مذهبی و سلامت روانی رابطه مثبتی وجود دارد . هانت سازگاری زناشویی 64 زوج را مورد بررسی قرارداد و نشان داد كه مذهب به طور مثبت با سازگاری زناشویی ، خوشحالی و رضایت زناشویی بالاتر ارتباط دارد و همچنین نتیجه گرفت كه مذهب یك عامل مهم در جلوگیری از طلاق است.

زاكرمن و همكاران در پژوهشی گزارش كردند ، در افراد سالمندی كه نمره كمتری در شاخص مذهبی بودن به دست آوردند ، میزان مرگ ومیر 42% بود ، در حالی كه این میزان برای افراد سالمندی كه نمره شاخص مذهبی بالایی داشتند 19% بود. در مطالعه دیگری ، كونینگ ، كلین و همكاران دریافتند كه سرطان در بین افرادی كه نمره بالاتری در شاخص مذهبی درونی كسب می كنند كمتر شایع است . در بررسی دیگری ، مشاهده كردند افرادی كه همیشه از مقابله های مذهبی استفاده می كنند نسبت به افرادی كه كمتر و گاهی از این مقابله ها استفاده می كنند در 9 شاخص از 12 شاخص سلامت روانشناختی ، نمرات بالاتری كسب كردند . موریس اثر زیارت مذهبی را روی افسردگی و اضطراب 24 بیمار سالمند بررسی كرد. او دریافت كه علائم آنها بعد از زیارت رفتن كاهش زیادی داشته و حداقل تا ده ماه بعد از برگشتن از زیارت هم این اثر ادامه دارد . در مطالعه دیگری ، مكین توش نقش مذهب را در سازگاری افراد با یك رویداد معنی دار زندگی بررسی كرد. او با 124پدر و مادری كه كودك خود را به علت سندرم مرگ ناگهانی از دست داده بودند مصاحبه كرد و دریافت كه مذهبی بودن با یافتن معنی در مرگ ارتباط مثبتی دارد. به علاوه مذهبی بودن با افزایش صلاحیت روانی و كاهش ناراحتی در بین والدین در طی 18 ماه بعد از مرگ كودكانشان ، ارتباط داشت.

علیرغم این كه اكثر تحقیقات ذكر شده در ادیان دیگری صورت گرفته است و از آنجایی كه باور و اعتقاد ما مسلمانان بر این است كه دین اسلام به عنوان یك ایدئولوژی ، ارائه دهنده كامل ترین و سلامت سازترین سبك زندگی بشریت است و احكام و دستورات آن حوزه های وسیع اخلاقی ، بین فردی ، بهداشتی و اجتماعی را در بر می گیرد ، لذا مطالعه علمی اثرات و نقش متغیرهای مذهبی در سلامت روانی یك ضرورت اساسی به نظر می رسد .

عواملی خارجی یا داخلی وجود دارند که در ساختار اخلاط و مزاج ما دخالت می کنند و موجب نگهداری سلامت ما و یا موجب از بین رفتن سلامت ما می شوند که به آن ها اسباب ضروریه یا سته ضروریه و یا اسباب سته می گویند که عبارتند از غذا و نوشیدنی ها، هوا، احتباس و دفع، خواب و بیداری، حرکت و سکون و نهایتاً اعراض نفسانی.
در طب سنتی برای هر یک از این شش مورد تدابیری توصیه شده است که در ذیل به برخی از تدابیر مربوط به خواب و بیداری اشاره می گردد:

العلم علمان ،علم الابدان و علم الادیان

نسخه شفای اعراض حمد و سپاس شافی حقیقی است.

آب، روغن و نمک سه عنصر مهم تشکیل دهنده بدن آدمی هستند؛ این سه ماده اصلی مثلث الکیان نامیده شده که ریشۀ آن از 4 عنصر به نام مربع الطبایع اخذ گردیده است که اگر این سه عنصر درست باشد بدن انسان در ماه صیام سلامت و قدرتمند است

.اگر این سؤال پیش آید که چه کنیم در ماه مبارک رمضان مقاومتمان در برابر گرسنگی و تشنگی بیشتر شود؟ این موضوع فقط به این ماه اختصاص ندارد؛ بهتر است بپرسیم چرا مقاومت ها کم شده است؟ چرا عمرهای بالای 120 سال به یکباره به زیر 50 سال  اخیراً 40 سال کاهش یافته است. /.روغن نباتی های کنونی طبیعت سرد دارند . ما باید روغنی مصرف کنیم که طبیعت آن گرم باشد . تا وقتی وارد بدن می شود با گرمای بدن سازگار باشد . روغن حیوانی ، روغن زرد ( که از ماست تهیه می شود ) و روغن ارده کنجد همگی مزاجشان گرم و تر است .

عواملی خارجی یا داخلی وجود دارند که در ساختار اخلاط و مزاج ما دخالت می کنند و موجب نگهداری سلامت ما و یا موجب از بین رفتن سلامت ما می شوند که به آن ها اسباب ضروریه یا سته ضروریه و یا اسباب سته می گویند که عبارتند از غذا و نوشیدنیها، هوا، احتباس و دفع، خواب و بیداری، حرکت و سکون و نهایتاً اعراض نفسانی.

در طب سنتی برای هر یک از این شش مورد تدابیری توصیه شده است که در ذیل به برخی از تدابیر مربوط به آداب غدا خوردن اشاره می گردد:

1- قبل، حين و تا 2 ساعت پس از غذا آب نخوريد.
2- قبل از غذا و بعد از غذا دو بار انگشت خود رابه نمك بزنيد و به دندانهاي خود بكشيد.
3- دو وعده غذا در روز، ابتداي روز و ابتداي شب ميل كنيد و اگر عادت به خوردن ناهار داريد آن را سبك ميل كنيد.
4- غذا را خوب بجويد.
5- با آرامش و آهستگي غذا بخوريد.

دیگر نکات ضروری در صرف غذا در ادامه ذکر شده است:

• - سعي نمايند كه غذا از نوع دواي غذایي نباشد و در صورت استفاده، بهتر است همراه با آن از مصلحات آنها استفاده شود.
• - مقدار غذا نباید به قدری زیاد باشد كه باعث فساد گردد، همچنین كم نیز نباشد كه باعث ضعف و لاغري و سقوط قوت شود.
• - زمانی که هنوز مقداری اشتها به غذا داشته باشد دست از غذا خوردن بکشد.
• - سكون و آرامش بعد از غذا داشته باشد زيرا سکون برای هضم لازم است. البته چند قدم حرکت کردن بعد از غذا مفید است چرا که سبب قرار گرفتن غذا در قعر معده می‌گردد. به طور کلی حرکت خفیف پس از غذا مناسب است ولی حرکات شدید توصیه نمی‌شود.
• - بدون اشتهای واقعی غذا میل ننماید و در زمان گرسنگی واقعی نیز از به تأخیر انداختن غذا اجتناب کند؛ زیرا این کار موجب ریخته شدن صفرا و مواد نامناسب به معده می‌گردد و تأخير غذا بیش از نيم ساعت و نهايت يك ساعت خوب نيست.
• - غذاهای مختلف را در یک وعده مصرف نکند چون سبب تحیّر طبیعت و سوءهضم می‌شود.
• - زمانی که غذا هنوز در معده بوده و هضم نشده است از مصرف هر گونه خوراکی دیگر پرهیز نماید؛ زیرا که سبب عدم هضم و فساد هر دو غذا می‌شود.
• - در دو روز سه بار غذا کامل (مفصل) میل نماید به این نحو که روز اول صبح و شام، و روز بعد ناهار میل کند.
  از مداومت بر یک نوع غذا پرهیز نمایند.
• - غذای تابستان باید سرد بالفعل و زمستان گرم بالفعل باشد؛ به جهت اينكه ظاهر بدن در تابستان گرم است و اگر غذاي گرمي بخورد ظاهر و باطن هر دو گرم شده و هضم ضعيف مي‌شود. همچنین در زمستان، ظاهر سرد است پس هرگاه باطن با ورود غذاي سرد، سرد شود باعث خاموش شدن حرارت غريزي مي‌گردد. در دو فصل ديگر بايد غذا معتدل باشد.
• - از طعام بي‌مزه اجتناب نمايند زیرا كه باعث از بین رفتن اشتها است.
• - مداومت بر ترشیجات موجب ضعف و لاغری و مضر اعصاب است و  همچنین غذاهای بی‌مزه موجب کاهش اشتها و خستگی می‌شوند و غذاهای شیرین و چرب اشتها را از بین می‌برند و بدن را گرم می‌کنند و غذاهای شور لاغری و خشکی می‌آورند و برای چشم مضر هستند.
• - مضرات غذاهای شیرین و چرب را با غذاهای ترش می‌توان رفع کرد و بالعکس مشکل غذاهای بی‌مزه با شوری و تندی قابل رفع است.
• - رعايت عادات در دفعات غذا و كيفيت و كميت و اوقات غذا خوردن بنماید؛ زیرا که عادت حکم طبیعتِ دوم را دارد.
• - غذاهای مرطب بارد مانند خورشت کدو، سوپ جو و ترشی‌های مرطب مانند تمرهندی و نارنج و غوره برای افراد صفراوی مزاج و غذاهای سرد که از بین برنده رطوبات باشد مانند غذاهای ترش برای افراد دموی مزاج مناسب‌تر است. افراد بلغمی مزاج به غذای گرم و لطیف مثل گوشت گنجشک و کبک با دارچین و زیره احتیاج دارند و بهتر است سوداوی مزاج‌ها غذاهای رطوبت‌بخشِ معتدل مانند گوشت بره و زرده تخم مرغ استفاده نمایند.
• - در خوردن، رعايت ترتيب غذاها را نمايند كه غليظ را (مثل خورشتها و کبابها) در اول تناول نمايند و لطيف را (مثل سالاد بافاصله زمانی کوتاهی حداقل 20 دقیقه) بعد از آن، به‌ جهت اينكه قوه هاضمه در قعر معده بيشتر است اول قسمت غليظ را هضم مي‌نمايد و بعد از آن لطيف را و در هضم هر دو مساوي خواهند بود. البته در ترتیب مصرف غذاها، باید به مزاج معده و میزان گرسنگی نیز توجه نمود.
• - در هنگامی که خیلی گرسنه هستید، توصیه می شود غذای غلیظ میل نمایید تا طبیعت مدبره شما  به آن مشغول گردد ولی اگر خیلی گرسنه نیستید، توصیه می شود غذای لطیف میل نمایید تا طبیعت مدبره شما با قوت کمتری به آن مشغول گردد بنابراین:
  در گرسنگي معتدل ارجح آن است که غذاي لطيف خورده شود.
  در گرسنگی مفرط ارجح آن است که غذاي غلیظ خورده شود.
• - در فصول مختلف نیز برای خوردن توصیه هایی به شرح ذیل ارائه شده است:
  در فصل بهار : مقدار غذا معتدل باشد چون حرارت و مزاج بدن رو به اعتدال است
  در فصل تابستان : کم بخورد چون حرارت میل به ظاهر بدن داشته و حرارت در دستگاه گوارش کم است.
  در فصل پاییز : معتدل و مایل به رطوبت و لطافت باشد .
  در فصل زمستان : زیادتر و غلیظ تر از بقیه فصول باشد  چون حرارت میل به باطن و دستگاه گوارش دارد.